6 wydarzeń, które wpłynęły na powstanie nauki rachunkowości

Świadcząc na co dzień usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych w naszej firmie AdAc korzystamy z zasady podwójnego zapisu. Nie zawsze jednak zdajemy sobie sprawę jakie wydarzenia, przyczyniły się do powstania nauki rachunkowości.

Za to z pełną świadomością stosujemy stare, sprawdzone i bezpieczne zasady w połączeniu z nowoczesnymi technologiami. Kto wie, może i my będziemy mieli swój wkład w rozwój rachunkowości.

1.
Pojawienie się pierwszych znanych zapisów księgowych, na terenie dzisiejszej Mezopotamii.

Pięć tysięcy lat przed pojawieniem się systemu podwójnego zapisu w rachunkowości pojawiły się najstarsze znane księgi handlowe. Zostały one przygotowane przez cywilizację Sumerów, która dominowała wtedy w Mezopotamii.

Pierwsze zapisy były wykonane na glinianych tabliczkach i obejmowały wpływy, wydatki, należności, zobowiązania i posiadane bogactwa.

2.
Pojawienie się i rozpowszechnienie Monet.

Pieniądze są środkiem wymiany, który eliminuje niedogodności handlu wymiennego. Są miernikiem wartości, który ułatwia wycenę towaru, umożliwiając dokonywanie transakcji gospodarczych.

Najstarsze znane monety pochodzą z VII w.p.n.e. Zostały znalezione w Świątyni Artemidy w Efezie, tereny dzisiejszej Turcji. To tam znajdowało się królestwo Lidii, znanej obecnie przez ostatniego z jej władców Krezusa.

Skarby, gromadzone przez Krezusa w Sardes z kopalń złota i wymuszonych danin (m.in. od miast greckich Azji Mniejszej), stały się przysłowiowe. Jego imię jest obecnie synonimem bogacza.

Monety zostały rozpowszechnione w Basenie Morza Śródziemnego przez Fenicjan oraz Greków.

Ciekawostką jest, że pierwsze podatki w formie świadczeń pieniężnych wprowadzono później, było to w starożytnym Rzymie.

3.
Przyjęcie systemu dziesiętnego i cyfr arabskich do prowadzenia zapisów handlowych.

Cyfry arabskie i dziesiętny system pozycyjny pochodzą z Indii, które około VII wieku najechali Arabowie.

Kluczową rolę w imporcie tego ważnego wynalazku miał młody włoski matematyk Fibonacci, znany także jako Leonardo z Pizy. Zgłębił on tajniki wiedzy, które nazywał „hinduską metodą” matematyczną. Była to tylko jedna z wielu wschodnich idei matematycznych, które rozpropagował w Europie dzięki swojej pracy Księga Rachunków (1202 r.) . Fibonacci nie tylko rozpropagował system dziesiętny, ale także pokazał jak zastosować go do prowadzenia ksiąg handlowych, przeliczania kursów walut, a także obliczania odsetek.

Zastąpienie liczb rzymskich arabskimi było jednym z nieodzownych warunków systematycznego rozwoju rachunkowości, gdyż umożliwiało przyśpieszenie zapisów oraz gwarantowało ich większą czytelność, przejrzystość i dokładność.

Ciekawostką jest, że dzisiaj Fibonacci najbardziej znany jest z tzw. ciągu Fibonacciego.

4.
Powstanie Spółek handlowych w miastach Włoskich oraz rozpowszechnienie kredytu.

Kupcy z XII w. miast włoskich zaangażowani byli w handel z różnymi Państwami w Europie, Azji i Afryce. Ogromne nakłady finansowe, a także ryzyko związane z niebezpiecznymi wyprawami, znacznie utrudniały przeprowadzanie ich przez pojedynczych kupców. Dlatego w tym czasie zaczęły powstawać spółki handlowe, które były tworzone na ściśle określony czas, obejmujący z reguły jedną wyprawę morską. Pierwsze takie Spółki pojawiły się w miastach włoskich już w połowie X wieku, a w XII w. stały się dominującą formą działalności w handlu zamorskim. Z czasem te okazjonalne spółki ustąpiły miejsca spółką zawiązanym na dłuższy lub nieograniczony czas.

Prowadzona przez spółki działalność wymagała coraz większych nakładów finansowych, co doprowadziło do upowszechnienia się kredytu jako formy finansowania działalności.

Najbardziej znanymi z handlu zamorskiego miastami włoskimi były Genua i Wenecja.

5.
Rozwinięcie systemu księgowego oraz powstanie zasady podwójnego zapisu w republice Raguzy.

Republika Raguzy (czasami Republika Dubrownicka) była wolną republiką kupiecką istniejącą w latach 1358-1809, o ustroju arystokratycznym, pod zwierzchnością kolejno: Wenecji (do 1358), Węgier i Turcji. Ze stolicą w Raguzie (w 1909 r. nazwa miasta została zmieniona na Dubrownik).

Raguza utrzymywała swoją niepodległość głównie dzięki zręcznej dyplomacji, polegającej na sprytnym lawirowaniu między Turcją a Wenecją.

Księgowość w Raguzie rozwijała się samodzielnie i niezależnie od Wenecji. Rachunkowość handlowa znacznie przewyższała wenecjańską, zarówno co do formy, jak i techniki.

To w niej mieszkał i pracował Benedetta Cotruglia, który jest autorem Księgi o sztuce handlu (1458 r.), w której jako pierwszy opisał teorie rachunkowości.

6.
Odkrycie prasy drukarskiej przez Gutenberga, które umożliwiło rozpowszechnienie wiedzy.

Najbardziej znanym twórcą podstaw współczesnej rachunkowości jest Luka Pacioli (1445 -1517) − włoski franciszkanin, wędrowny nauczyciel i matematyk, uważany za “ojca rachunkowości”.

Opracował on m.in. standard zasady podwójnego zapisu. Sama metoda podwójnego zapisu znana była we Włoszech na długo przed opisaniem jej przez Paciolego, jego zasługą było jednak jej zracjonalizowane i klarowne opisanie w podręczniku Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalità wydanym w 1494 roku w Wenecji.

Właśnie wynalezienie kilka lat wcześniej prasy drukarskiej przyczyniło się do rozpowszechnienia podręcznika i wiedzy na temat rachunkowości.

Ciekawostką jest, że Pacioli znał Leonarda da Vinci, który to później zilustrował dla niego De divina proportione (Sześcio-ośmiościan rombowy).

Podsumowanie

Wszystkie przedstawione wydarzenia przyczyniły się do powstania teorii rachunkowości, za której początek przyjmuje się opisanie systemu księgowości podwójnej.

Prozaicznym powodem, dla którego wymyślono system księgowości podwójnej, był fakt, że twórcy rachunkowości nie znali liczb ujemnych.

Naturalnym rozwiązaniem stało się więc zastosowanie konta w kształcie litery T, na którym zwiększenia zapisywano po jednej stronie, a zmniejszeni po drugiej. Z technicznego punktu widzenia prowadzenie ewidencji stało się łatwiejsze dzięki wprowadzeniu nowych narzędzi, jak gęsie pióro czy liczydło.

Zapraszamy do sprawdzenia swojej wiedzy w quizie (7 pytań – kliknij na poniższe pytanie):